Hậu cung vua Gia Long – nỗi ám ảnh của vị Hoàng đế sáng lập nhà Nguyễn
Sau 25 năm nếm mật nằm gai, phải sống những ngày tháng lưu vong thì đến năm 1802, Nguyễn Phúc Ánh đã chính thức lên ngôi Hoàng đế, lấy hiệu Gia Long, lập ra triều Nguyễn. Là một biểu tượng cho sự can trường, bản lĩnh nhưng ít ai ngờ đến, vua Gia Long không ít lần than thở về sự đấu đá chốn hậu cung.
Nỗi khổ của một ông vua
Xếp sau Minh Mạng và Thiệu Trị thì Gia Long là vị vua có nhiều vợ đứng thứ 3 trong lịch sử nhà Nguyễn. Vua chính thức có 21 bà vợ trong đó có 3 người được sử sách nhắc đến nhiều nhất là: Đệ nhất phi (Quế phi) tên là Tống Thị Lan (sau được truy tôn là Thừa Thiên Cao Hoàng hậu), Đệ nhị phi (Minh phi) tên gọi Trần Thị Đang (sau được truy tôn là Thuận Thiên Cao Hoàng hậu), Đệ tam phi (Đức phi hay Thần phi) tên là Lê Thị Ngọc Bình.
Ngoài các bà chính thất thì tam cung lục viện của vua còn có hàng trăm phi tần khác là khuê nữ của quan lại triều đình tiến cung. Do các quan tự nguyện dâng con gái, vì không muốn tổn thương hòa khí nên vua Gia Long vẫn chấp nhận việc nạp phi. Kết quả là hậu cung Gia Long ngày càng “chật chội” và cũng gây rắc rối về sau cho vua: Theo ghi chép của sử sách, vua chỉ cần lơ đễnh một bà vợ, ngay lập tức lập tức bà ta sẽ “kể tội” với phụ thân, và ông “nhạc phụ” này, nếu không nguyền rủa sự già yếu của vua thì nhất định “sẽ tìm cách gieo rắc một cách khéo léo” với triều thần và gây nên những lời bàn tán khiến vua trở thành trò cười trong mắt bàn dân thiên hạ.
Những tưởng có được ba ngàn giai lệ là diễm phúc nhưng sự thực thì ngược lại. Sau mỗi buổi thượng triều vất vả lo việc nước, vua lại phải đau đầu phân xử chuyện của các bà vợ, bị vây quanh bởi những lời van xin, trách móc đòi phân xử công bằng đủ thứ chuyện. Vua thực khó xử bởi “Nếu làm đúng thì tôi phải trị tội cả bọn, vì không biết rõ trong cả bọn ấy có đứa nào không độc ác bằng mấy đứa nào!”.
Từ đó, vua Gia Long coi hậu cung của mình là nơi chứa những con quỷ cái suốt ngày chỉ biết gây lộn.
Chỉnh đốn hậu cung
Không thể sống trong sự tính toán chốn hậu cung, Gia Long tâm sự với quan đại thần người Pháp J.B.Chaigneau rằng vua “muốn sửa đổi lại cả thế giới, nhất là đàn bà” bởi trong mắt Gia Long, lòng dạ đàn bà ác nghiệt, đáng sợ hơn đàn ông. Và Gia Long đã biến mong muốn đó thành sự thật nên vua đã đề ra những quy định xử lý những mâu thuẫn trong hậu cung (như cãi vã, đánh nhau), được ghi trong Hoàng Việt luật lệ, cụ thể như sau:
Bất cứ khi nào trong Hậu cung nổi giận, tranh giành lẫn nhau, phạt đánh 50 roi vì tội bất kính. Để tiếng tranh giành giận dữ thấu đến chỗ vua ngự hoặc đánh nhau, phạt 100 trượng bởi không biết kiêng sợ.
Vết thương từ gãy, dập trở lên, tội danh sẽ tăng thêm 2 bậc do vừa không biết kiêng sợ lại còn làm tổn thương đến người khác. Nếu ở chỗ lâm triều trong điện, lại tăng thêm một bậc nữa tương đương phạt 60 roi. Còn để tiếng tranh giành thấu đến chỗ vua ngự hoặc đánh nhau trong điện xử tăng thêm 1 bậc, phạt 60 trượng, đồ 1 năm. Tuy nhiên, vua vẫn hạ thủ lưu tình với các bà vợ dù đánh người đến mức tàn tật suốt đời, tội cũng chỉ phạt đến mức 100 trượng, lưu đày 3.000 dặm, “thu tiền chuộc của cả người tàn tật lẫn người có tội, cho nên không xử cắt phần tài sản để nuôi người tàn tật”. Ngay cả có gây ra án mạng cũng chỉ chiếu theo luật thường mà xử.
Dù được ghi trong Hoàng Việt luật lệ nhưng những quy định trên chỉ được áp dụng cho chính các bà vợ của vua. Có thể nói, Gia Long là ông vua đầu tiên và duy nhất trong lịch sử phong kiến Việt Nam phải lên tiếng về chuyện riêng tư chốn nội cung. Ai bảo làm vua sở hữu tam cung lục viện, trăm ngàn cung tần mỹ nữ đã là vui?
